Ίρις Κρητικού Από το σκοτάδι στο φως: σημειώσεις για τη ζωγραφική του Αδριανού

Από το σκοτάδι στο φως: σημειώσεις για τη ζωγραφική του Αδριανού

-Εμένα, με οδήγησε στο σκοτάδι.

Χωρίς κερί, με έκανε να περπατήσω.

-Κατέφαγε τη σάρκα και το δέρμα μου.

Τσάκισε το κεφάλι μου από την κούραση.

Με έκανε να κατοικήσω τα σκοτάδια

με τους παλαιούς νεκρούς.

Ιερεμίας, Θρήνοι 1

«Η Τέχνη είναι το μοιραίο δίχτυ που αιχμαλωτίζει κάποιες παράδοξες στιγμές, όταν εκείνες φτερουγίζουν σαν πεταλούδες, διαφεύγοντας από την αθωότητα και την ανεμελιά της ιστορίας των κοινών αθρώπων».

Giorgio de Chirico

Αποστρέφοντας το βλέμμα από τις εικόνες του καθημερινού του περίγυρου και αρνούμενος την ευκολία του εργαστηρίου του ως περιβάλλοντα χώρου και εικονοποιητικού πεδίου, ο Αδριανός Σωτήρης προχωρά με επιμονή στη διαδικασία της ζωγραφικής πράξης ανιχνεύοντας και εικονοποιώντας με εξωνυχιστική ενδελέχεια αποσπάσματα από την ιστορία της ανθρωπότητας και της τέχνης της. Στο έργο του όπου ο ακραίος εξωπραγματικός ρεαλισμός υπερβαίνει την επιδίωξη της εγγύς πραγματικότητας, ο χώρος, αραιά κατοικημένος από χαλάσματα τοίχων, υπολείμματα δένδρων και από σπαρακτικές, ερειπιώδεις ανθρώπινες φιγούρες, μετουσιώνεται με τρόπο σχεδόν μεταφυσικό, διαμορφώνεται μέσα από αναπάντεχες ενοράσεις που συνομιλούν με τις αναμνήσεις του Caravaggio και του Georges de la Tour, επιβεβαιώνοντας μια από τις ουσιαστικότερες διαπιστώσεις της ιστορίας της ζωγραφικής: «Δεν υπάρχει φως χωρίς σκοτάδι, ούτε σκοτάδι χωρίς φως».

Το ενδότερο σύμπαν της ζωγραφικής του Αδριανού, διατυπωμένο με θυελλώδεις εμπνεύσεις, αρθρωμένο μέσα από στρώματα κοπιώδους πυκνότητας και αιφνίδιας λάμψης που προκύπτει μέσα από το σκοτάδι, υπερβαίνοντας την απλή χρήση του chiaroscuro και διαμορφώνοντας ένα σκοτεινό περιβάλλον κέλυφος που σταδιακά αφήνει να διαφανούν δεσμίδες φωτός (tenebrism) κατοικείται από παράδοξες, πάσχουσες ανθρώπινες φιγούρες που σκιρτώντας υπό το βάρος ενός εντατικού σχεδιασμού και ενός παλλόμενου ζωηρού χρώματος που χαρακτηρίζει το

εντατικό κόκκινο ένδυμά τους, αφήνουν να διαφανεί η τραγικότητα της ανθρώπινης μοίρας.

Ιχνογραφώντας άλλοτε την σκληρότητα και άλλοτε τη συμπόνοια, άλλοτε την απόγνωση και άλλοτε την ελπίδα, άλλοτε την αμείλικτη τιμωρία και άλλοτε την απροσδόκητη ευσπλαχνία, ο Αδριανός επιλέγει μια κατ’επίφαση ακαδημαϊκή εικονολογία έμπλεη αλληγοριών και χθόνιων συμβόλων, στήνει με εξωνυχιστική ρεαλιστική διευθέτηση ένα δραματικό, μανιεριστικό θέατρο του παραλόγου ζωγραφίζοντας απειλητικά νεομεταφυσικά μη-τοπία με άγρια δυναμική όπου συχνά εισέρχονται οι δικές του αυτοβιογραφικές αναφορές, προκειμένου να μιλήσει για ζητήματα εξαιρετικά επίκαιρα, όπως η μοναχικότητα και τα αδιέξοδα του σύγχρονου ανθρώπου, οι πολλαπλές μαινόμενες εστίες πολέμου, ή η επικίνδυνη -κυριολεκτική και μεταφορική- τοξικότητα που μολύνει τον εύθραυστο περιβάλλοντα κόσμο μας.

Μιλώντας ο ίδιος για την επιθυμία του να περιπλανηθεί σε μυστηριακούς ζοφερούς τόπους του μυαλού και του σύμπαντος, να ανασυντάξει πυκνά σε νοήματα και υφές αναγεννησιακά και μεταναγεννησιακά εικονολογικά λεξιλόγια μέσω μιας επιδέξιας πλαστικής αφήγησης παρελθόντων συμβάντων και μύθων, υπογραμμίζει μέσω της καταλυτικά αποτροπαϊκής θεματολογίας της ζωγραφικής του το γεγονός ότι το ενδιαφέρον του για την ανθρωπότητα συνδέεται κατά κύριο λόγο με τα αδιέξοδά της, ενώ το στοιχείο του εφιάλτη, της απειλής, της εμμονής ή του παραληρήματος, εξακολουθεί να ελλοχεύει.

Ίρις Κρητικού

Ιανουάριος 2011

1. Οι Θρήνοι του Ιερεμία διαβάζονταν τις τρεις τελευταίες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, κατά τη διάρκεια των offices des tenebres (Λειτουργία του Σκότους) που διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο μιας ακραιφνούς θρησκευτικής έξαρσης μετά το τέλος των μεγάλων θρησκευτικών πολέμων του 17ου αι. στη Γαλλία . Βλ. και Pascal Quignard, Georges de la Tour, ed. Galilee, 2005.